معرفی جامع مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز (Shiraz Regional Science and Technology Information Center)
در دنیای معاصر که سرعت تولید و انتقال دانش علمی هر روز فزونی می‌یابد، وجود نهادهایی که بتوانند نقش پل ارتباطی میان تولیدکنندگان دانش و مصرف‌کنندگان آن را ایفا کنند، ضرورتی انکارناپذیر دارد. یکی از این نهادهای علمی و اطلاعاتی در خاورمیانه، «مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز» است؛ مرکزی که با رویکردی علمی، فراملی و آینده‌نگر، بستری پویا برای اشاعه، تبادل و مدیریت دانش علمی و فناوری در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم کرده است.
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز که با حمایت یونسکو تأسیس شده است، امروز به عنوان یکی از معتبرترین و فعال‌ترین مراکز اطلاع‌رسانی علمی در غرب آسیا شناخته می‌شود. این مرکز نقشی کلیدی در ارتقاء دسترسی پژوهشگران، دانشگاهیان، تصمیم‌سازان و عموم علاقه‌مندان به منابع معتبر علمی ایفا می‌کند.
معرفی مرکز
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (RICeST) در سال ۱۳۷۰ شمسی (۱۹۹۱ میلادی) در شهر شیراز، با همکاری سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (UNESCO) و با مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد. هدف از ایجاد این مرکز، گردآوری، سازمان‌دهی، پردازش و ارائه اطلاعات علمی و فناوری در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی بوده است.
RICeST با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا در حوزه داده‌پردازی، اطلاع‌رسانی دیجیتال، هوش مصنوعی و زبان طبیعی، منابع گسترده‌ای از مقالات، پایان‌نامه‌ها، گزارش‌های تحقیقاتی، اختراعات، کتب علمی و سایر مدارک تخصصی را به صورت پایگاه‌های اطلاعاتی ساخت‌یافته ارائه می‌دهد. این مرکز، دسترسی به داده‌های علمی را برای کشورهای عضو اکو، کشورهای فارسی‌زبان، و همچنین سایر کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی تسهیل کرده است.
مأموریت و چشم‌انداز
ماموریت RICeST ارتقاء جایگاه علمی ایران و کشورهای منطقه در عرصه تولید، اشاعه و دسترسی به دانش است. این مرکز با تکیه بر منابع اطلاعاتی دقیق، پشتیبانی فناورانه، نیروی انسانی متخصص و همکاری‌های بین‌المللی، به دنبال ایجاد شبکه‌ای فراگیر برای تعامل علمی میان ملت‌هاست.
چشم‌انداز این نهاد، تبدیل‌شدن به قطب اصلی مدیریت دانش و اطلاعات علمی در جهان اسلام و منطقه خاورمیانه تا سال ۱۴۰۵ است. همچنین توسعه هوش مصنوعی در سیستم‌های اطلاع‌رسانی، بهره‌گیری از کلان‌داده‌ها (Big Data) در تحلیل روندهای علمی، و ایجاد زیرساخت‌های نرم‌افزاری بومی برای انتشار و دسترسی به دانش علمی از مهم‌ترین اولویت‌های راهبردی این مرکز به شمار می‌رود.
دستاوردها و خدمات
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری تاکنون موفق به ارائه خدمات علمی گسترده‌ای به پژوهشگران، دانشجویان، اعضای هیئت علمی، سازمان‌های دولتی و خصوصی و مراکز علمی در سراسر ایران و کشورهای همسایه شده است. از جمله مهم‌ترین خدمات این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طراحی و راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم پایه، مهندسی، پزشکی، کشاورزی و محیط زیست.
- تولید بانک‌های اطلاعات علمی ملی و منطقه‌ای شامل بانک‌های مقالات، پایان‌نامه‌ها، کتب و گزارش‌ها.
- ایجاد نرم‌افزارهای بومی جستجو و بازیابی اطلاعات علمی با امکان جستجوی معنایی و چندزبانه.
- ارائه خدمات اطلاع‌سنجی و تحلیل استنادی برای تعیین جایگاه علمی دانشگاه‌ها، مجلات و پژوهشگران.
- برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی در حوزه سواد اطلاعاتی، علم‌سنجی و مدیریت دانش.
- همکاری با نهادهای بین‌المللی مانند یونسکو، ISC، و OIC برای توسعه دیپلماسی علمی.
مزیت‌های رقابتی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز با رویکردی تلفیقی از بومی‌سازی و بین‌المللی‌سازی، موفق شده است نیازهای اطلاعاتی طیف گسترده‌ای از مخاطبان را پوشش دهد. برخی از مزیت‌های منحصربه‌فرد این مرکز عبارتند از:
- گستره وسیع منابع علمی و تخصصی
- پشتیبانی چندزبانه (فارسی، عربی، انگلیسی)
- طراحی الگوریتم‌های بومی برای رتبه‌بندی و تحلیل داده‌های علمی
- تمرکز بر علم‌سنجی اسلامی و منطقه‌ای
- استقلال نهادی همراه با رویکرد علمی و غیرسیاسی
نتیجه‌گیری
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شیراز نه‌تنها یک نهاد علمی – پژوهشی، بلکه بستری برای تحقق عدالت اطلاعاتی در منطقه است. با فراهم‌آوردن امکان دسترسی برابر و ساختاریافته به منابع علمی، این مرکز نقشی کلیدی در کاهش شکاف دانشی میان کشورهای منطقه و جوامع توسعه‌یافته ایفا کرده است. در شرایطی که آینده کشورها به میزان بهره‌برداری از دانش و فناوری گره خورده، RICeST می‌تواند به‌عنوان الگویی موفق برای دیگر کشورهای در حال توسعه مطرح شود؛ الگویی که دانش را نه یک کالا، بلکه سرمایه‌ای مشترک برای پیشرفت بشری می‌داند.
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های ضروری با * مشخص شده‌اند.